Nymphaion

Yunan ve Roma mimarilerinde, orman, göl, dağ ve kırlarda yaşayan su perileri olan Nymphalara adanmış kutsal alan ya da yapı. Başlangıçta içinde bir kaynak ya da akarsu bulunan doğal mağaralar bu adla tanımlanmış, daha sonra nişler, heykel ve sütunlada bezeli anıtsal çeşme yapıları nymphaion adını almıştır. Arkaik Dönemin ilk örnekleri bir kayanın işlenmesiyle elde edilmiş, ayrıca ev biçimli ve tek katlı uygulamalar da yapılmıştır. Helenislik ve Roma dönemlerinde cepheleri çok katlı, sütunlu bir mimariyle bezenıniş, bu sütunlar arasındaki nişlere yerleştirilmiş heykellerin bile ağzından sular akıtılmıştır. Roma imparatorluk Dönemi'nde iyice anıtsallaşan nymphaionlar bir kent içinde agora, tiyatro, hamam vb kamu yapıları yakınında, cadde kenarlarında, su yolunun kente ulaştığı noktada kurulmuşlardır. Özellikle sütunlu caddeler üzerinde yer alan nymphaionlar sütun sıralarının tek düzeliğini de kırarak kentsel mekana hareket katmışlardır. Bu dönemde, genellikle rotond biçiminde yapılan nymphaionlar Cumhuriyet Dönemi sonu ve imparatorluk Dönemi başında, grottolarla birlikte İtalya' da, özellikle kent Roma ve çevresinde villa bahçelerinin sevilen öğeleri olmuşlardır. Anadolu'da da Antikçağ'ın büyük kentlerinde görkemli uygula malar yapılmıştır. Ephesos' ta Kuretler Caddesi'nde yer alan ve büyük bir havuzu üç yandan çevreleyen Traianus Çeşmesi kentin en önemli nymphaionudur. Bu yapı başta imparator Traianus'unki olmak üzere çeşitli heykellerle bezenmiştir. Gene bir İonia kenti olan Miletos'ta MS 2. yüzyıla tarihlenen nymphaion üç katlıdır. Hierapolis'te Apollon kutsal alanı içinde yer alan, aynı tarihli nymphaionun önünde büyük bir havuz düzenlenmiştir. Pamphylia bölgesindeki Side'de ana kent kapısının karşısında 12 m yükselen anıtsal nymphaion ünlüdür. Gerçekte 20m yüksekliğe ulaştığı anlaşılan yapı, üç katlı, sütıınlu ve heykelli cephesinin yanı sıra önündeki büyük havuzla da dikkat çekicidir.