Koloni Dönemi yazılı belgeleri ve diğer buluntuları vasıtasıyla; MÖ 19-17. yüzyıl'larda Anadolu'nun Mezopotamya ile ticaret ilişkisini; somut bir şekilde ortaya koyan Kültepe; gerçekten İç Anadolu Bölgesi'nin birkaç önemli yerleşmesinden biridir. Bu ilişkinin daha MÖ 3. bin yılının ikinci yarısında ortaya çıktığı ve bu çağda da Kültepe'nin hemen hemen aynı zenginliği taşıyan bir Hatti kenti olduğu; T. Özgüç'ün kazıları sonucunda ortaya çıkmıştır. T. Özgüç; kazı buluntularına göre tepenin 15 ve 14. yapı katlarını; Mezopotamya'nın Er Hanedan II dönemi; Gözlükule'nin İlk Tunç Çağı II yerleşimi ve Tell Chuera ile çağdaş olduğunu belirtmektedir [Özgüç 1986:38]. 13. yapı katı ise içinde maden bulgular; tanrı ve tanrıçaları betimleyen mermer idolleri olan sanduka/oda mezarları ile MÖ 3. bin yılın ikinci yarısına; yaklaşık MÖ 2. yüzyıl Er Hanedan III dönemine tarihlenmektedir. Anıtsal yapıları ile göz kamaştıran 12-11. yapı katları ise Özgüç tarafından Akad ve Post Akad Dönemi'ne konmaktadır. Bu dönemde hem batı; hem güneydoğu Anadolu ve Kuzey Mezopotamya ile ticaret ilişkisi olduğu yukarıda anlatılan pek çok veri ile şüphesiz kanıtlanmıştır. 13-11 yapı katlarının kültür verileri açısından farklı olmayışı; özellikle 12 ve 11b yapı katlarındaki yapının yandıktan sonra aynı düşüncede çok az yön farkı ile tekrar kurulması belki aynı kent beyinin emri ile olmuştur. MÖ 3. bin yılın sonlarında toplumsal olarak barışcı bir ortamda yaşanmadığı; yapılardaki büyük yangınlara dayanılarak ileri sürülebilir. Tepedeki İTÇ III evresi Kilikya Bölgesi İTÇ III evresi ile çağdaştır.
0