Andokides Painter

Ressamın çalışma düzenine göre önce figürlerden oluşan sahne yapılmakta, ardından, kabın biçimine göte çerçeve oluşturulmakta, bu sırada, bazı yüksekte kalmış uzuvlar söz konusu çerçeve hizasına denk düştüğünden, bunlar için bir boşluk yaratılıp, uzuvların bulunduğu yerler boş bırakılmaktadır. Daha sonraları bunun tersinin yapıldığı durumlar da söz konusudur.

Kırmızı figür tekniği siyah figür tekniğinin en parlak döneminde devreye girdiği için, bunun nasıl gerçekleştiği konusunda bazı yorumlar yapalım. Örneğin Geometrik üslup da en parlak döneminde yerini Orientalizan üsluba bırakmıştır. Ancak bu Attik atelye dışındaki bir başka atelyenin, yani Korinth atelyesinin icadıdır. Halbuki siyah figür tekniği atelyelerinde yetişmiş ressamlar ustalıklarını kırmızı figürlü vazolar yaparak sürdürmüşlerdir.

6. yüzyılın son çeyreğinde bir çok ressama çömlek yapan ustalardan Andokides’in vazolarından bir grubu, gösterdiği stil birliği yüzünden Andokides Ressamı adı altında toplanmıştır. Ressam bir yandan yeni bir teknik olan kırmızı figür tekniğinin bulucusu ve ilk uygulayıcısı olarak bilinirken, diğer taraftan da siyah figür tekniği ile boyama yapan atelyelerde yetişmiş olduğundan, bu tekniği de vazolarında hala uygulayan bir ressam olarak tanınır ve bu yüzden ‘bilungual yani iki tekniği de uygulayan ressam olarak bilinir. Dolayısıyla Andokides Ressamı hem siyah figür tekniği hem de kırmızı figür tekniği ressamı olarak da tanımlanabilir.

Bu ressamın eseri olarak 14 adet amphora ve iki kase saptanmıştır ve bunlardan 6 amphora ‘bilingual’ yani bir tarafı kırmızı figür tekniğinde diğer tarafı siyah figür tekniğinde boyalıdır. Ayrıca bir amphoranın sadece ağız kenarı üzerinde beyaz zemin üzerine siyah figürlüdür, bir kasenin dış yüzü bu iki teknikle boyanmış, bir tanesinin de yalnızca iç yüzeyi siyah figürlüdür. Ressamın siyah figür tekniğinde boyadığı vazoları bir zamanlar Beazley Lysippides Ressamına verdiyse de daha sonra bu fikrinden kısmen caymıştır, bir çok araştırmacı ise bu fikri kabul etmemişlerdir. Burada en önemli hususlardan biri sanatçının kırmızı figürlü sahnelerinin çok basit oluşudur. Asıl zorluk birbirine benzeyen sahnelerin karşılaştırılması sırasında ortaya çıkmaktadır. ‘Bilingual’ Amphoralarının üçünün her iki yüzünde de aynı sahne süslenmiştir. Örneğin Boston’daki amphoranın üzerinde betimlenen Herakles ve boğa sahneleri her iki yüzde de aynıdır. Diğer vazolarında ise bu denli bir yakınlık olmadığı gibi farklar daha da artar. Bu bakımdan bunların ya sanatçılarının farklı olduğunu, ya da Andokides Ressamının bu farkı bilerek yaptığını söylemek gerekir. Bu ‘bilingual’ vazoların siyah figürlü yüzlerinin üslubu Lysippides Ressamının üslubuna yakınlık gösterir. Siyah figürlü sahnelere ait bazı detaylar tek tek ele alındığında, figürlerin oluşmasında kullanılan kazıma çizgilerin bir kısmı ressamın kırmızı figürlü sahnelerindeki figürlerle uyum içinde olduğu, bir kısmını ise ayrıldığı görülmektedir. Bu ve benzeri ayrıntılar sonucunda yine de ressamın en azından bazı siyah figürlü sahneleri kendisinin boyadığı, bazılarının ise başka bir elden çıktığı varsayımı üzerinde durulabilir.

Sanatçı kırmızı figürlü vazolarda henüz elbise kıvrımlarını tam ve gerçek anlamda vermeyi henüz becerememektedir. Buna karşılık hocası Exekias gibi zengin süslü elbiseler yapmaktadır. Bunların bir kısmında içlerinde noktalar olan çarprazlar, meanderler, yıldız süsleri yapmıştır. Bu betimleme örneğin üzerleri boyalı Akropolis korelerinin elbise süsleri ile paralellik gösterir. Sarmaşık, asma vs. gibi bitkilerin yapraklarında, veya saç sakal yapımında kırmızı-mor arası bir boya kullanmıştır.

Ressamın sahneleri kendine özgü konulardan, figürlerde güçlü bir ruh hali gösterir ki nden daha çok dikka eserlerinde bir anlamda “manierist” bir üslup göze çarpar. (Manierist, büyük ustaların eserlerini biraz çarpıtan karmaşıklaştıran sanatçılar için kullanılan bir terimdir ve Ortaçağın sonlarında İtalya’da kullanılan bir sanat tarihi sözcüğüdür.)